Μάθημα 2 Ορισμοί
Όταν ασχολείται κανείς με την ψυχική υγεία, γρήγορα συναντά διαφορετικούς τεχνικούς όρους: Για παράδειγμα, διαφορετικούς επαγγελματικούς τίτλους για γιατρούς και θεραπευτές, αλλά και διαφορετικές μεθόδους θεραπείας. Σε αυτή την ενότητα θέλουμε να σας παρουσιάσουμε τις διαφορές με βάση τους μεμονωμένους ορισμούς και να σας βοηθήσουμε να βρείτε τις κατάλληλες φόρμες για εσάς ξεχωριστά.
Επαγγελματίες Θεραπευτές
Υπάρχουν διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Αυτά ορίζονται και παρουσιάζονται λεπτομερέστερα στη συνέχεια προκειμένου να γίνει καλύτερη κατανόηση.
|
Ψυχίατρος |
Ψυχίατρος: Ο ιατρός για την ψυχή (διάγνωση, θεραπεία και έρευνα ασθενειών ή διαταραχών του νου και της ψυχής των ανθρώπων) · ιατρικές σπουδές και εξειδικευμένη κατάρτιση· μπορεί επίσης να θεραπεύσει ή να αποκλείσει οργανικές διαταραχές, να συνταγογραφήσει φάρμακα, ψυχοσωματική εστίαση στη θεραπεία με φάρμακα. Πότε να επισκεφτείτε έναν ψυχίατρο:
|
|
Ψυχολόγος |
Ψυχολόγος: Σπουδές ψυχολογίας; γνώση της ψυχής και του τρόπου με τον οποίο η αντίληψη, η σκέψη, η θέληση, τα κίνητρα και τα συναισθήματα λειτουργούν και αλληλεπιδρούν και είναι σε θέση να αμφισβητήσει αυτή τη συμπεριφορά |
|
Ψυχοθεραπευτής |
Ψυχοθεραπευτής: ψυχολογικά μέσα: θεραπευτικές διαδικασίες των οποίων το θεραπευτικό αποτέλεσμα βασίζεται στη συζήτηση, τη δράση και τη σχέση μεταξύ ασθενούς και ψυχοθεραπευτή.
|
- Ένας ψυχίατρος θα σας κάνει σαφώς δομημένες ερωτήσεις για να καταγράψετε μια διάγνωση.
- Ένας ψυχοθεραπευτής δημιουργεί μια ανοιχτή συνομιλία, χτίζει μια σχέση και εμπιστοσύνη με τον ασθενή του για να καταγράψει μια διάγνωση.
- Η διακοπή της θεραπείας περιλαμβάνει τον κίνδυνο απώλειας της θεραπείας παρακολούθησης. Πριν σταματήσετε τη θεραπεία, σηματοδοτήστε οι ίδιοι τις σκέψεις σας κατά τη διάρκεια της συνομιλίας με τον θεραπευτή και ακολουθήστε την επιθυμία σας να αλλάξετε μαζί του.
Θεραπευτικές Θεραπείες
Υπάρχουν πολλές επαγγελματικές θεραπείες για ψυχικές διαταραχές. Αυτές ορίζονται και παρουσιάζονται λεπτομερέστερα στη συνέχεια για καλύτερη επισκόπηση.
|
Ψυχανάλυση (S. Freud)/ Ψυχολογία βάθους
|
Η ψυχολογία του βάθους επισημαίνει τη θεμελιώδη υπόθεση: η θεωρία και η θεραπεία δεν παραμένουν στην επιφάνεια της ψυχής. Ο στόχος της ψυχολογίας βάθους είναι να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τα κίνητρα ενός ατόμου στα βάθη κάτω από τη συνειδητή εμπειρία, τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά. Η θεραπεία διαρκεί 3-5 χρόνια (2-3 ρυθμίσεις την εβδομάδα - κάθε 50 λεπτά). |
Στην ψυχανάλυση, αναζητά κανείς κίνητρα: Επιθυμίες, φαντασιώσεις και συγκρούσεις που σιγοκαίνονται που έπρεπε να εξαφανιστούν από τη συνειδητή εμπειρία σε νεαρή ηλικία για διάφορους λόγους. Επίσης διερευνώνται ίχνη αναμνήσεων εμπειριών που έχουν αποτυπωθεί βαθιά στην ψυχή ενός ανθρώπου. Αυτά τα κίνητρα καθορίζουν την εικόνα μας για τον εαυτό μας και για τον κόσμο γύρω μας. Όχι σπάνια, βιώνουμε τρέχουσες καταστάσεις και γεγονότα ως επανάληψη παλιών ιστοριών. Το παρελθόν μας καθορίζει έτσι το παρόν μας. Αυτή η μορφή βοηθά να κατανοήσουμε τη διαταραχή και έτσι να μπορούμε να αντιδράσουμε διαφορετικά σε καταστάσεις. συχνά οι ρίζες των συμπτωμάτων βρίσκονται ήδη στην παιδική ηλικία.
Η ψυχανάλυση περιλαμβάνει όχι μόνο την κλασική ψυχανάλυση αλλά και άλλες μεθόδους, όπως:- depth psychologically based psychotherapy
- η βραχυπρόθεσμη θεραπεία με βάση την ψυχολογία βάθους
- Η ομαδική θεραπεία με βάση την ψυχολογία βάθους
Ο ασθενής ενθαρρύνεται να εκφράζει σκέψεις, φαντασιώσεις, συναισθήματα και αισθήσεις χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη λογική, το νόημα ή την ηθική. Ο αναλυτής συμπεριφέρεται μάλλον παθητικά για να επιτρέψει στον ασθενή να αναπτυχθεί μόνος του. Η ψυχανάλυση οδηγεί στην αλλαγή μέσω της επιστροφής σε παλιές αναμνήσεις και συναισθήματα που κρύβονται στα βάθη της ζωής της ψυχής.
Στόχος: να αποκαλυφθούν πρώιμες συγκρούσεις και τραύματα και να εντοπιστεί ο πυρήνας του αντίστοιχου προβλήματος. Οι συγκρούσεις αντιμετωπίζονται και κατανοούνται. Δεν θεραπεύει απαραίτητα τα συμπτώματα, αλλά μάλλον αποκτά θεμελιώδη γνώση, αλλαγή προσωπικότητας και ωρίμανση.
Αυτή η μορφή είναι χρήσιμη όταν φαίνεται σκόπιμο να ξεκινήσει θεραπεία με τις τρέχουσες συγκρούσεις και στρες ενός ασθενούς. Η σχέση μεταξύ ασθενούς και θεραπευτή λειτουργεί ως πρότυπο για σχέσεις και εμπειρίες στην πραγματική ζωή του ασθενούς.
Στόχος: Εξάλειψη ή βελτίωση των τρεχουσών παραπόνων. Δεν επιδιώκονται περαιτέρω αλλαγές στη δομή της προσωπικότητας.
Οι βραχυπρόθεσμες θεραπείες λειτουργούν σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, εστίαση ή σύγκρουση που εμφανίζεται στις αρχικές συνεδρίες. Ο αριθμός των ωρών περιορίζεται σε περίπου 10-40 ώρες. Αυτό το έντυπο χρησιμοποιείται συχνά για την προετοιμασία εκθέσεων εμπειρογνωμόνων ή σε περιπτώσεις σοβαρής παρέμβασης ταλαιπωρίας/κρίσης, όταν μια μεγαλύτερη διαδικασία έγκρισης φαίνεται παράλογη. Συχνά ακολουθείται από μακροχρόνια ψυχοθεραπεία.
Η ομαδική θεραπεία προέκυψε από την ανάγκη παροχής ψυχοθεραπευτικής φροντίδας σε όσο το δυνατόν περισσότερους ασθενείς και απευθύνεται ειδικά σε ορισμένα προβλήματα και διαταραχές. Ο θεραπευτής αντιμετωπίζει όλη την ομάδα και μιλάει κυρίως για τα ομαδικά γεγονότα. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις συζητείται η εμπειρία του ατόμου. Συχνά οι ομάδες αποτελούνται από 5-10 συμμετέχοντες και οι συνεδρίες πραγματοποιούνται εβδομαδιαία για περίπου 1,5 ώρα.
Όλες οι μέθοδοι βάθους ψυχολογικής θεραπείας χρησιμοποιούν τον παράγοντα μεταφοράς. Στη σχέση με τον θεραπευτή του, ο ασθενής βιώνει ξανά παλιές σχέσεις. Στην πορεία, μεταφέρει τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις φαντασιώσεις και τις αισθήσεις που συνδέει μαζί τους στον θεραπευτή (ή στα μέλη της ομάδας και στα μεμονωμένα μέλη της ομάδας).
Μέσω αυτού, ο θεραπευτής μπορεί να αποκτήσει εικόνα για τις παλιές ιστορίες και τα πυροδοτημένα συναισθήματα και να αλλάξει την τρέχουσα ψυχολογική κατάσταση.
|
Συμπεριφορική θεραπεία
|
|
Σημαντικά μοντέλα συμπεριφορικής ψυχολογίας είναι:
- το μοντέλο απώλειας ενισχυτή (Lewinsohn)
- το μοντέλο της μαθημένης ανικανότητας (Seligman)
- το γνωστικό μοντέλο (Beck)
Σε όλες τις προσεγγίσεις, όπως και στην εις βάθος ψυχολογική προσέγγιση, το ιστορικό ζωής του ατόμου θεωρείται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ψυχικής ασθένειας. Η συμπεριφορική ψυχολογία υποθέτει ότι η διαταραχή είναι έκφραση λανθασμένων διαδικασιών μάθησης. Αυτές οι καθοδηγούμενες διαδικασίες καθιστούν το άτομο ευάλωτο στα συμπτώματα. Η έμφυτη ευαλωτότητα και η ευπάθεια που αυξάνονται από τις μαθησιακές διαδικασίες αλληλοσυμπληρώνονται.
Μάθηση μέσω ενίσχυσης: κάθε άτομο οργανώνει τη συμπεριφορά του με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι επιτυχημένη γι’ αυτόν και επομένως δημιουργεί ένα κίνητρο να επαναλάβει τα πρότυπα συμπεριφοράς που έχουν ήδη εξασκηθεί μία φορά. Το μοντέλο ενίσχυσης χρησιμοποιεί αυτήν την υπόθεση. Δοκιμάζονται νέες συμπεριφορές για να ξεφύγουν από έναν αρνητικό φαύλο κύκλο και να αποκτήσουν ξανά θετική εμπειρία.
Αυτό το μοντέλο αφορά επίσης τη μάθηση: Το άτομο με τη νόσο έχει μάθει στο ιστορικό της ζωής του – είτε μέσω μιας κακής εμπειρίας είτε μέσω πολλών γεγονότων που του έμειναν ανεξέλεγκτες και ανεξερεύνητες – να βρίσκεται αβοήθητο στο έλεος καταστάσεων, ανθρώπων και γεγονότων. Έχει βιώσει ότι ό,τι και να κάνει, οι συνέπειες των πράξεών του είναι πέρα από τον έλεγχό του. Αυτό το μοντέλο θέλει να ξεπεράσει αυτόν τον τρόπο σκέψης και εμπειρίας και να δείξει καταστάσεις στις οποίες το ενδιαφερόμενο άτομο μπορεί κάλλιστα να ασκήσει επιρροή.
Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία υποθέτει ότι οι αρνητικές σκέψεις είναι η αιτία των αρνητικών συναισθημάτων. Άρα: Νομίζω ότι είμαι ανίκανος και κατώτερος, άρα νιώθω ανάξιος, ανίκανος και κατώτερος. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι έχουν μάθει να σκέφτονται, και αυτή η εικόνα καθορίζει τον τρόπο που βλέπουν τα πράγματα. Τυπικά λάθη σκέψης είναι: Εσφαλμένη γενίκευση, Λανθασμένα συμπεράσματα, Επιλεκτική αντίληψη, Εξατομίκευση, Μεγιστοποίηση/ελαχιστοποίηση, Σκέψη με ασπρόμαυρα μοτίβα.
Αυτό το μοντέλο στοχεύει να αλλάξει και να σπάσει τα μοτίβα σκέψης.
Ποια θεραπεία για ποιον;
Γενικά, με βάση τα σημερινά αποτελέσματα της έρευνας, μπορεί να ειπωθεί ότι οι ειδικά αναπτυγμένες διαδικασίες είναι οι καταλληλότερες για τη θεραπεία μιας συγκεκριμένης ασθένειας. Για παράδειγμα, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία αναπτύχθηκε ειδικά για καταθλιπτικές διαταραχές και ήταν πολύ επιτυχημένη. Ωστόσο, η κατάλληλη μέθοδος θεραπείας και η επιτυχία της εξαρτώνται πάντα από μεμονωμένους παράγοντες. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες είναι η εμπιστοσύνη του ασθενούς στην επιλεγμένη μέθοδο και η ικανότητά του να συνεργάζεται. Υπάρχουν επίσης άλλες μέθοδοι που προστέθηκαν σε αυτές που παρουσιάστηκαν παραπάνω. Θέλαμε απλώς να σας δώσουμε μια ιδέα για τα πιο συνηθισμένα.
- Χρειάζομαι προσωπική σχέση, οπτική επαφή και ενσυναίσθηση στον θεραπευτή για να νιώσω αποδεκτός;
- Θέλω να επιτύχω μια βαθιά αυτογνωσία που αναζητείται μέσα από μια μακροπρόθεσμη ανάλυση;
- Χρειάζομαι έναν σύμβουλο για να μου πει «πού να πάω», όπως στην κατευθυντική προσέγγιση ενός συμπεριφοροθεραπευτή;
- Δώστε προσοχή στην αίσθηση του εντέρου σας κατά την αρχική διαβούλευση.
- Μερικές φορές συνιστάται ένας συγκεκριμένος τύπος θεραπείας για ορισμένες ψυχικές διαταραχές, συζητήστε το με τον θεραπευτή σας.