Μάθημα 4 Προαγωγή της μητρικής και νεογνικής υγείας
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η Προαγωγή της Υγείας είναι : «η διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να βελτιώσουν την υγεία τους και να αυξήσουν τον έλεγχο της . Στρέφεται προς ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών και περιβαλλοντικών παρεμβάσεων και όχι προς την ατομική συμπεριφορά. Η προαγωγή της υγείας δεν αντιστοιχεί απλώς στην πρόληψη της νόσου, αλλά αντιπροσωπεύει μια καθημερινή προσπάθεια για την βελτίωση και την ενίσχυση της φυσικής, κοινωνικής και ψυχικής ευημερίας.
Το 2015, τα Ηνωμένα Έθνη έθεσαν τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). Αυτοί οι στόχοι αποτελούν μια καθολική έκκληση για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας ατζέντας βιώσιμης ανάπτυξης έως το 2030. Υπάρχουν 17 αναπτυξιακοί στόχοι, όπου ο αριθμός 3 αφορά την υγεία και ο αριθμός 3.1 αναφέρεται στη μείωση του παγκόσμιου ποσοστού μητρικής θνησιμότητας σε λιγότερο από 70 ανά 100.000 γεννήσεις έως το 2030.
- Υγεία πριν την εγκυμοσύνη
- Προγεννητική φροντίδα (φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης)
- Φροντίδα στον τοκετό
- Μεταγεννητική φροντίδα (φροντίδα της μάνας και του νεογέννητου μετά τον τοκετό)
Πηγή: https://www.pexels.com
Η υγεία και οι επιλογές του τρόπου ζωής των γονέων μπορούν άμεσα ή έμμεσα να επηρεάσουν τη γονιμότητα και την υγεία της μητέρας και του νεογνού. Εάν φιλοδοξείτε να κάνετε παιδιά, θα πρέπει να υποβληθείτε σε έλεγχο για προβλήματα υγείας που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν την εγκυμοσύνη. Επιπλέον, είναι ευρέως γνωστό ότι η ανθυγιεινή διατροφή και οι συνήθειες όπως η καθιστική ζωή και η κατάχρηση αλκοόλ μπορούν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην εγκυμοσύνη και στα μεταγεννητικά αποτελέσματα. Επομένως, η υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να βελτιώσει την πορεία της εγκυμοσύνης.
Η προγεννητική φροντίδα είναι μια μορφή προληπτικής υγειονομικής περίθαλψης, στην οποία απαιτούνται τουλάχιστον τέσσερις επισκέψεις προκειμένου οι γυναίκες να εξοικειωθούν με υγιεινές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, να μάθουν για τους κινδύνους και τα προειδοποιητικά σημάδια και να υποστηριχθούν σε κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο. Πρέπει να σημειωθεί ότι ενισχύει την επιβίωση και την υγεία των νεογνών μειώνοντας τις θνησιγένειες και την νεογνική θνησιμότητα. Επιπλέον, δημιουργεί την πρώτη επαφή μεταξύ της μητέρας και της υγειονομικής περίθαλψης, η οποία είναι θεμελιώδης για την πορεία της εγκυμοσύνης.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ, αυτή η διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει την αναγνώριση και τη διαχείριση μαιευτικών επιπλοκών όπως την προεκλαμψία, την ανοσοποίηση κατά του τετάνου, την προληπτική θεραπεία και τον έλεγχο για την ελονοσία και τη φαρμακευτική αγωγή λοιμώξεων όπως ο HIV, η σύφιλη και άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις (ΣΜΝ). Επιπλέον, η προγεννητική φροντίδα μπορεί να βοηθήσει τις μητέρες να εξοικειωθούν με τις υγιείς πρακτικές εγκυμοσύνης, τον ασφαλή τοκετό και τις μεταγεννητικές συμπεριφορές όπως η πρώιμη μεταγεννητική φροντίδα, ο θηλασμός και ο προγραμματισμός μελλοντικών κυήσεων.
Πηγή: https://pixabay.com
- Ταυτοποίηση και παρακολούθηση της εγκύου και του παιδιού που πρόκειται να γεννηθεί
- Αναγνώριση και διαχείριση των επιπλοκών που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη, ιδιαίτερα της προεκλαμψίας
- Αναγνώριση και θεραπεία υποκείμενης συννοσηρότητας.
- Έλεγχος για καταστάσεις και ασθένειες όπως η αναιμία, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ιδιαίτερα η σύφιλη), μόλυνση από HIV, προβλήματα ψυχικής υγείας ή/και συμπτώματα άγχους ή ενδοοικογενειακή βία
- Προληπτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της ανοσοποίησης με τοξοειδές τετάνου, της αποπαρασίτωσης, της χρήσης σιδήρου και φολικού οξέος, της διαλείπουσας προληπτικής θεραπείας της ελονοσίας κατά την εγκυμοσύνη (IPTp) και της χρήσης των προστατευτικών διχτυών κρεβατιού από τα έντομα
- Συμβουλές και υποστήριξη στη γυναίκα και την οικογένειά της για ανάπτυξη υγιεινών συμπεριφορών στο σπίτι και ενός σχεδίου ετοιμότητας τοκετού και έκτακτης ανάγκης
- Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις ανάγκες υγείας της μητέρας και του νεογνού, τη φροντίδα του εαυτού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της μεταγεννητικής περιόδου, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για κοινωνική υποστήριξη κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την εγκυμοσύνη.
- Προαγωγή υγιεινών συμπεριφορών στο σπίτι, συμπεριλαμβανομένων των υγιεινών τρόπων ζωής και διατροφής, ασφάλειας και πρόληψης τραυματισμών, της υποστήριξης και της φροντίδας στο σπίτι, με τη χρήση συμβουλών και τη συμμόρφωση στις προληπτικές παρεμβάσεις (συμπληρώματα σιδήρου, χρήση προφυλακτικού και χρήση των προστατευτικών διχτυών κρεβατιού από τα έντομα)
- Υποστήριξη της συμπεριφοράς αναζήτησης φροντίδας, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης σημαδιών κινδύνου για τη γυναίκα και το νεογέννητο, καθώς και σχέδια μεταφοράς και χρηματοδότησης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης
- Βοήθεια στην έγκυο γυναίκα και τον σύντροφό της ώστε να προετοιμαστούν συναισθηματικά και σωματικά για τη γέννηση και τη φροντίδα του μωρού τους, ιδιαίτερα να προετοιμαστούν για τον πρώιμο και αποκλειστικό θηλασμό και τη βασική φροντίδα του νεογνού, λαμβάνοντας υπόψη τον ρόλο του υποστηρικτικού συντρόφου κατά τη γέννηση
- Προαγωγή μεταγεννητικού οικογενειακού προγραμματισμού/απόσταση από άλλη γέννα
Τι να περιμένετε κατά την προγεννητική σας επίσκεψη
- Να προσέχετε τον εαυτό σας
- Να τρώτε υγιεινές τροφές
- Προσπαθήστε να μην στρεσάρεστε
- Μείνετε δραστήριες
- Βρείτε χρόνο να ηρεμείτε
- Βρείτε έναν παιδίατρο
- Εμβολιαστείτε
- Εμβολιάστε τους μελλοντικούς φροντιστές του μωρού σας
Κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι πολύ σημαντικό οι μητέρες να συνεργάζονται αποτελεσματικά με τους βοηθούς υγειονομικής περίθαλψης, για την αποφυγή και τη θεραπεία πιθανών επιπλοκών και τη βελτιστοποίηση των μεταγεννητικών αποτελεσμάτων. Η φροντίδα θα πρέπει να περιλαμβάνει εξειδικευμένη φροντίδα κατά τη γέννηση, λεπτομερής μαιευτική φροντίδα και διαχείριση του πρόωρου τοκετού. Είναι γεγονός ότι:
- 1,3 εκατομμύρια θνησιγένειες σχετικές με τον τοκετό συμβαίνουν ετησίως
- 3 εκατομμύρια νεογέννητα και γυναίκες θα μπορούσαν να σωθούν κάθε χρόνο με φροντίδα υψηλής ποιότητας πριν και μετά τη στιγμή της γέννησης
Οι πρώτες μέρες και εβδομάδες μετά τον τοκετό έχουν μεγάλη σημασία για τη μητέρα και για το νεογνό, καθώς κατά την περίοδο αυτή υπάρχει μεγάλος κίνδυνος μητρικού και νεογνικού θανάτου. Ως εκ τούτου, μια κατάσταση εγρήγορσης για μητρικές επιπλοκές στο νεογνό είναι υποχρεωτική.
- Παροχή πληροφοριών και ψυχολογικής υποστήριξης σε μητέρες από επαγγελματίες υγείας
- Μετάβαση από τη φροντίδα της μαίας στη φροντίδα των επισκεπτών υγείας
- Μεταφορά στην κοινοτική μονάδα φροντίδας
- Πρώτη επίσκεψη μαίας εντός 36 ωρών μετά την μετάβαση της φροντίδας
- Πρώτη επίσκεψη επισκέπτη υγείας εντός 7 έως 14 ημερών μετά την αλλαγή της φροντίδας (εάν δεν υπάρχει προγεννητική φροντίδα, η επίσκεψη θα πρέπει να κανονιστεί νωρίτερα)
Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων αξιολογείται η σωματική και ψυχολογική υγεία και ευεξία της γυναίκας από επαγγελματίες υγείας και γίνονται οι κατάλληλες παρεμβάσεις αν χρειαστεί. Επιπλέον, δίνεται η ευκαιρία στις γυναίκες να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους στον τοκετό και να ενημερώνονται για τις υπηρεσίες υποστήριξης και προβληματισμού σχετικά με τη γέννηση, εάν χρειαστεί. Όσον αφορά την υγεία του νεογνού, σε κάθε επαφή, ο επαγγελματίας υγείας αξιολογεί τη γενική ευημερία, τη διατροφή και την ανάπτυξη του νεογνού. Παρέχει, επίσης, στους γονείς πληροφορίες σχετικά με τις καθημερινές εργασίες και διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν προκειμένου να διατηρήσουν την υγεία του μωρού, όπως η σίτιση, η φροντίδα του δέρματος, ο ασφαλής ύπνος, οι εμβολιασμοί και τα πρώιμα σημάδια και συμπτώματα της νόσου.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και τα τέσσερα στάδια (υγεία πριν από την εγκυμοσύνη, προγεννητική φροντίδα, φροντίδα κατά τον τοκετό και μεταγεννητική φροντίδα) σχετίζονται μεταξύ τους και όλα μαζί δημιουργούν μια αλληλουχία υγείας που θα ακολουθήσει σε όλη τη ζωή του νεογέννητου, βρέφους, παιδιού, εφήβου και ενήλικα .
Ο θηλασμός είναι πολύ ωφέλιμος για την υγεία του μωρού και συνιστάται ο αποκλειστικός θηλασμός για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής του. Στη συνέχεια, το τάισμα μπορεί να συνεχιστεί τόσο με θηλασμό, όσο και με συμπληρωματικές τροφές μέχρι το μωρό να φτάσει περίπου 12 μηνών.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, 2 στα 3 νεογνά δεν θηλάζουν αποκλειστικά τους πρώτους 6 μήνες. Επίσης, 3 στα 5 νεογνά δεν θηλάζουν την πρώτη ώρα της ζωής τους!
Ο θηλασμός έχει πολλά πλεονεκτήματα για το παιδί και για τη μαμά. Πρώτα από όλα, είναι η ιδανική τροφή και πηγή θρεπτικών ουσιών και ενέργειας για το μωρό, προάγοντας έτσι την ανάπτυξή του. Επιπλέον, περιέχει αντισώματα που ενισχύουν την ασφάλεια του μωρού, προστατεύοντάς το από ασθένειες. Επιπλέον, ο θηλασμός έχει συσχετιστεί με μακροπρόθεσμη προστασία από πολλές ασθέ-νειες για το μωρό και τη μαμά (δείτε την επόμενη σελίδα).
- Άσθματος.
- Παχυσαρκίας.
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.
- Σοβαρών λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού.
- Οξείας μέσης ωτίτιδας (λοιμώξεις αυτιών).
- Συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (ΣΑΒΘ).
- Γαστρεντερικών λοιμώξεων (διάρροια/έμετος).
- Νεκρωτικής εντεροκολίτιδας (ΝΕΚ).
- Καρκίνου του μαστού.
- Καρκίνου των ωοθηκών.
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
- Υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Πηγή: https://pixabay.com
Η μέθοδος φροντίδας Καγκουρό (Kangaroo Care) είναι μια μέθοδος για να κρατάτε το μωρό σας κοντά στο στήθος σας, η οποία έχει οφέλη τόσο για εσάς όσο και για το νεογέννητο παιδί σας. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στην επαφή δέρμα με δέρμα μεταξύ γονέα (μητέρας ή πατέρα) και του μωρού, όπου το μωρό βρίσκεται σε όρθια θέση και πιέζεται στο στήθος του γονέα για μερικές ώρες. Για παραπάνω ζεστασιά, μπορείτε να τυλίξετε εσάς και το μωρό σας με ένα πανί. Ο στόχος είναι να χαλαρώσετε μαζί με το μωρό σας και να παραμείνετε ήρεμοι για μερικές ώρες.
Η φροντίδα καγκουρό προτείνεται να γίνεται στα πρόωρα μωρά για αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, τα τελειόμηνα μωρά μπορούν, επίσης, να βιώσουν τα οφέλη της, σε συνδυασμό με την απλή επαφή δέρμα με δέρμα, η οποία συνιστάται ανεπιφύλακτα για όλα τα μωρά!
Η Cleveland Clinic υπογραμμίζει τα οφέλη της φροντίδας καγκουρό ως εξής:
- Σταθεροποίηση του καρδιακού ρυθμού του μωρού σας.
- Βελτίωση του μοτίβου αναπνοής του μωρού σας και του φυσιολογικού ρυθμού της.
- Βελτίωση των επιπέδων κορεσμού του οξυγόνου (αυτό είναι ένα σημάδι του πόσο καλά παρέχεται οξυγόνο σε όλα τα όργανα και τους ιστούς του βρέφους).
- Αύξηση του χρόνου ύπνου.
- Πιο γρήγορη αύξηση βάρους.
- Μείωση του κλάματος.
- Πιο επιτυχημένα επεισόδια θηλασμού.
- Νωρίτερο εξιτήριο από το νοσοκομείο.
- Βελτίωση του δεσμού με το μωρό σας και του αισθήματος της εγγύτητας.
- Αύξηση της παροχής μητρικού γάλακτος.
- Αύξηση της εμπιστοσύνης στις ικανότητές σας να φροντίζετε το μωρό σας.
- Αύξηση της αυτοπεποίθησής σας ότι το μωρό σας δέχεται καλή φροντίδα.
- Αύξηση της αίσθησης ελέγχου
Πώς να χρησιμοποιήσετε τη μέθοδο καγκουρό με το μωρό σας
Φροντίστε τη ψυχική σας υγεία για εσάς και το μωρό σας
Πολλές γυναίκες κατά την προγεννητική περίοδο βιώνουν συναισθήματα άγχους ή κατάθλιψης. Αν έχετε αυτά τα συναισθήματα, δεν πρέπει ποτέ να ντρέπεστε για αυτά, αλλά αντίθετα, θα πρέπει να τα μοιραστείτε με άτομα που εμπιστεύεστε για να νιώσετε καλύτερα.
- Μοιραστείτε τα συναισθήματα και τις ανησυχίες σας με την οικογένειά σας, τους φίλους ή το γιατρό σας
- Τρώτε υγιεινά
- Παραμείνετε δραστήριες σε ένα επίπεδο που να νιώθετε άνετες με αυτό
- Να είστε παρούσες σε όλες τις προγεννητικές επισκέψεις σας, στις οποίες ο γιατρός σας μπορεί να σας ενημερώσει για την πορεία της εγκυμοσύνης σας
- Κάντε ένα πλάνο τοκετού
- Προσπαθήστε να παρακολουθήσετε ένα προγεννητικό μάθημα, όπου μπορείτε να συναντηθείτε και να συναναστραφείτε άλλες έγκυες
- Δοκιμάστε τεχνικές αναπνοής για να μειώσετε το άγχος
Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να ανατρέξετε στην Ενότητα 6: Υγεία με βάση το φύλο.
Μάθετε εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα περιγεννητικής ψυχικής υγείας
Όπως συζητήθηκε, οι γυναίκες πρόσφυγες/μετανάστριες πρέπει να αντιμετωπίσουν πολλά εμπόδια προκειμένου να έχουν πρόσβαση στη μητρική υγεία. Ως εκ τούτου, η υγεία των νεογνών επηρεάζεται επίσης, καθώς η έλλειψη προγεννητικής και μεταγεννητικής φροντίδας αυξάνει έμμεσα τα ποσοστά νεογνικής θνησιμότητας.
Ορισμένες παρεμβάσεις είναι απαραίτητες για τη βελτίωση της κατάστασης της υγείας των γονέων, της προσβασιμότητας και της ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης και των δημόσιων πολιτικών.
- Κατάσταση της υγείας των γονέων : Οι γονείς μετανάστες/πρόσφυγες θα πρέπει να ενημερώνονται σε απλή και κατανοητή γλώσσα σχετικά με τις ευκαιρίες υγειονομικής περίθαλψης και ελέγχου.
- Προσβασιμότητα στην περίθαλψη: Όλες οι γυναίκες πρέπει να ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους στην πρόσβαση στη μητρική φροντίδα και η περίθαλψη πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή και προσβάσιμη σε όλους.
- Ποιότητα περίθαλψης: Η χρήση διερμηνέων και πολιτιστικών μεσολαβητών και η κατάλληλη αξιολόγηση κινδύνου μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της περίθαλψης.
- Δημόσιες πολιτικές: Οι υπηρεσίες υποστήριξης θα πρέπει να παρέχουν ισότητα στην υγεία, πλήρη κάλυψή της και συμβουλευτική για την υγεία χωρίς διακρίσεις.
Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο θεωρείται παράγοντας κινδύνου που συσχετίζεται με αυξημένη μητρική και νεογνική θνησιμότητα.
Η μείωση της ανισότητας στην υγειονομική περίθαλψη θα υλοποιηθεί με την εφαρμογή παρεμβάσεων που απευθύνονται σε γυναίκες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο για την προώθηση προληπτικών υπηρεσιών υγείας, όπως ο εμβολιασμός, η θεραπεία των διαδεδομένων ασθενειών και η απόκτηση γνώσεων σχετικών με τη διατροφή.
Επιπλέον, οι τοπικές κοινότητες θα μπορούσαν να παρέχουν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης από πόρτα σε πόρτα, προκειμένου να ξεπεραστούν οικονομικά ή εμπόδια σχετικά με τη μεταφορά και να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την υγεία και την ευημερία. Επιπλέον, η άμεση οικονομική στήριξη σε όσους έχουν ανάγκη θα μπορούσε να βελτιώσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.